FSDN zastąpił FADN

Z dniem 1 stycznia 2025 przestaje funkcjonować pojęcie  FADN (Farm Accountancy Data Network)  - System Zbierania i Wykorzystywania Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych.

Na podstawie rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2674 z dnia 22 listopada 2023 r. w celu spełnienia wymogów wspólnej polityki rolnej (WPR), w tym oceny jej wpływu na sektor rolny, ustanawia się unijną sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN- Farm Sustaimability Data Network - Sieć Danych na temat Zrównoważonego Rozwoju Gospodarstw Rolnych) do celu zbierania i analizy danych dotyczących poziomu zrównoważenia na poziomie gospodarstwa, obejmujących wymiar gospodarczy, środowiskowy i społeczny. Dane FSDN mogą być wykorzystywane do oceny dodatkowych aspektów związanych z poziomem zrównoważenia rolnictwa Unii Europejskiej oraz do sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi rolnictwo Unii Europejskiej.

Przesłanki przekształcenia FADN w FSDN:

• Gromadzenie danych niezbędnych do realizacji celów Wspólnej Polityki rolnej i Europejskiego Zielonego Ładu oraz jego strategii „od pola do Stołu i różnorodności biologicznej,
• Analiza i rozwój unijnego sektora rolnego i WPR wymaga obiektywnych, aktualnych i istotnych informacji na temat wyników i poziomu zrównoważenia gospodarstw w Unii Europejskiej,
• Wspierania kreowania polityki rolnej w oparciu o dowody i rezultaty, a także analizy sektorów rolnych państw członkowskich i w UE jako całości w wymiarze ekonomicznym, społecznym i środowiskowym, tym samym pozwoli na ocenę postępów i zapewnienie cennych wskazówek decydentom politycznym,
• Konieczność udoskonalenia zbierania danych na poziomie gospodarstw rolnych.

Główne założenia przekształcenia – strategia „od pola do stołu”:

• Utrzymanie i wzmocnienie obecnej roli FADN /FSDN jako jedynego źródła zharmonizowanych danych produkcyjno-ekonomicznych, a w przyszłości również środowiskowych i społecznych na poziomie gospodarstwa rolnego,
• Wzmocnienie istotności FADN/FSDN w zakresie przydatności do kształtowania, oceny polityki rolnej,
• Rozszerzenie zakresu gromadzonych danych, tak aby oprócz wymiaru ekonomicznego obejmował również wymiar środowiskowy i społeczny,
• Uproszczenie i unowocześnienie obecnego systemu zbierania danych,
• Wzmocnienie zachęt dla rolników do udziału w FSDN,
• Zmniejszenie obciążenia gospodarstw przekazujących dane i podmiotów je zbierających,
• Wsparcie państw członkowskich w procesie gromadzenia danych.

Zmiany wynikające z przekształcenia FADN w FSDN będą miały duży wpływ na gromadzone dane. Przede wszystkim rozszerza się zakres danych. Poza danymi dotychczas gromadzonymi tj. ekonomicznymi, zaczną być gromadzone również dane środowiskowe i społeczne. Jak wynika z przedłożonych założeń dane ekonomiczne będą ograniczone do tych niezbędnych, natomiast ilość zmiennych z zakresu danych społecznych i środowiskowych będzie wprowadzana stopniowo - dane te będą gromadzone na zasadzie odpowiedzi tak/nie i nie będą miały charakteru opisowego. Jak zapewniają ustawodawcy będą eliminowane dane mające charakter danych wrażliwych. Istotne jest również to, że przesunie się próg wielkości ekonomicznej gospodarstw w doborze FSDN, z 4 tys. Euro do 8, a tym samym próba (ilość gospodarstw w doborze) obniży się. Według informacji Agencji Łącznikowej (Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej) w listopadzie zostanie przeprowadzona seria szkoleń dla doradców, na której zostaną omówione wszelkie zmiany związane z przekształceniem FADN na FSDN.

Szczegółowe dane dotyczące organizacji badań FSDN w Polsce zostaną przekazane po wejściu w życie krajowych przepisów, które są aktualnie w przygotowaniu

Podstawa prawna Polskiego FADN
 
Podstawą prawną Polskiego FADN jest Ustawa o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych z gospodarstw rolnych z 29 listopada 2000 r. z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 3 z 2001 r. poz. 20). Ustawa weszła w życie z dniem uzyskania przez Polskę statusu członka UE tj. z dniem 1 maja 2004 roku.

Cel główny Polskiego FADN

Dostarczanie danych rachunkowych z reprezentatywnej próby gospodarstw rolnych do Sieci Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych - FADN (skrót z ang.: Farm Accountancy Data Network).

Cele pośrednie Polskiego FADN

Dane rachunkowe zbierane w ramach Polskiego FADN będą służyły także do realizacji celów pośrednich, spośród których wyróżnia się:

• Dostarczanie danych ośrodkom decyzyjnym RP. Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych konieczne są przedstawicielom Krajów Członkowskich do prowadzenia negocjacji w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej, a także narodowych programów wsparcia rolnictwa.
• Dostarczanie danych dla organizacji przedstawicielskich rolników. Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych są konieczne przedstawicielom rolników do negocjowania z władzami RP warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych i inicjowania narodowych programów wsparcia rolnictwa.
• Dostarczanie danych dla środowiska naukowo-badawczego. Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych stanowią bazę empiryczną analiz i weryfikacji hipotez.
• Dostarczanie danych dla pracowników zajmujących się udzielaniem porad dla rolników. Dane rachunkowe będą grupowane według różnych kryteriów, co będzie stanowiło dużą pomoc np. przy sporządzaniu planów przedsięwzięć gospodarczych.
• Dostarczanie danych dla rolników uczestniczących w Polskim FADN.  System będzie wytwarzał raporty indywidualne i porównawcze (porównanie wyników konkretnego gospodarstwa z grup gospodarstw podobnych).

Organizacja Polskiego FADN

Ustawa o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych gospodarstw rolnych  z 29 listopada 2000 r. szczegółowo precyzuje zadania szczebla centralnego Systemu, do którego należą: Komitet Krajowy i Agencja Łącznikowa. W zadaniach dla Agencji Łącznikowej, której funkcję pełni Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie jest zapisane zawieranie umów z biurami rachunkowymi o zbieranie danych rachunkowych z reprezentatywnych gospodarstw rolnych. Współpraca uczestników systemu, poczynając od Agencji Łącznikowej poprzez biura rachunkowe, doradców do spraw rachunkowości i rolników odbywa się na podstawie zawieranych corocznie umów. Funkcję biur rachunkowych na szczeblu Wojewódzkim pełnią istniejące ośrodki doradztwa rolniczego. Umowy zawierane pomiędzy uczestnikami systemu precyzują zakres danych rachunkowych i terminy ich dostarczania, warunki ochrony danych rachunkowych z gospodarstwa rolnego i warunki ochrony danych osobowych posiadacza gospodarstwa rolnego.