Pryszczyca (Foot and mouth disease - FMD) jest wirusową,  zakaźną i zaraźliwą chorobą zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Na zakażenie najbardziej wrażliwe jest bydło, następnie świnie, owce i kozy.

Ludzie są wrażliwi na zakażenie, jednakże u nich nie jest chorobą śmiertelną i zwykle ma przebieg łagodny. Ludzie zarażają się poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem oraz spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne, które pochodzą od zakażonego zwierzęcia.

Źródła zakażenia:

• zwierzęta chore lub  po przechorowaniu
• mięso i jego przetwory
• ślina, mleko, przetwory, kał, pasza, woda, żłoby, podłogi, pastwiska, skóra, wełna, ręce i   odzież obsługi
• nasienie, zarodki
• środki transportu, gryzonie, ptaki
• odpadki kuchenne.

Zwierzęta zakażone i chore wydalają wirusa z wydychanym powietrzem, z ich wydalinami i wydzielinami. Najwięcej wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pęcherzy ,a same zwierzęta mogą być nosicielami wirusa nawet trzy lata.

Objawy pryszczycy:

• okres inkubacji: bydło i świnie - do 14 dni (najczęściej od 3 do 8 dni), owce i kozy - do 21 dni,
• pęcherzyki, pęcherze i bąble występujące na w jamie gębowej, na wargach, języku, w okolicy otworów nosowych oraz na wymieniu, strzykach, w szparze międzyracicowej i na koronkach racic, po ich pęknięciu - nadżerki,
• temperatura ciała podwyższona o 1,5 - 2,5⁰C,
• apatia,
• obfite ślinienie,
• spadek mleczności aż do całkowitego zaniku,
• utrudnione przeżuwanie i utrata łaknienia,
• otwieranie jamy ustnej z charakterystycznym cmokaniem,
• kulawizna jednocześnie na wiele kończyn, sztywny chód,
• wśród dorosłych zwierząt śmiertelność jest niewielka,
• zwierzęta młode (cielęta, prosięta, jagnięta) są bardzo wrażliwe i często padają z powodu zapalenia mięśnia sercowego bez innych oznak choroby.                                                          Przebieg choroby

Bydło - przebieg choroby jest gwałtowny. Zakażenie szerzy się błyskawicznie i w ciągu 24-48 h w gospodarstwie mogą chorować wszystkie zwierzęta. Padnięcia dotyczą przede wszystkich młodych zwierząt i są najczęściej spowodowane wtórną infekcją bakteryjną.

Świnie - choroba rozprzestrzenia się błyskawicznie. U zwierząt obserwuje się trudności ze wstawaniem, występuje wysoka śmiertelność prosiąt ssących. Świnie stojące opierają się bardzo ostrożnie na racicach.

Owce i kozy - rozprzestrzenienie choroby w stadzie jest mniej gwałtowne niż u świń i bydła. Choroba przebiega łagodnie bez wyraźnie zaznaczonych objawów ogólnych i klinicznych. U owiec objawem, który powinien nasuwać podejrzenie pryszczycy jest nagłe wystąpienie kulawizn u znacznego odsetka zwierząt oraz wysoki wskaźnik jagniąt padłych w okresie wykotów.

OHRONA ZWIERZĄT PRZED CHOROBĄ polega przede wszystkim na tym, żeby pamiętać, by zwierzęta wprowadzane do stada pochodziły z wiadomego źródła i posiadały świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny.